Lembranzas-Recuerdos. Mercedes Cachaza, alumna sénior, evoca los recuerdos de su infancia

Aluma: Mercedes Cachaza Platas
UNED Sénior A Coruña
Aula: Paderne
Artículo en relación con el Programa "Yo me acuerdo"

"Era no outono do ano 1952. Eu aínda non tiña os catro anos. Era moi miudiña, moi mal comedora, con saúde bastante enfermiza e  mimosa a máis non poder. Unha auténtica filusmía si, case me tiraba un pequeno refacho de vento. Seique era como unha boliña de algodón;  pero unha persoa tamén. Unha persoa pequerrechiña, pero unha persoa.

Eso foi o que viu Dona Raquel Rey de Castro, unha muller sabia e  santiña que exercía de mestra na parroquia onde eu me criei cos meus padriños e unha tía.

A miña tía queríame con delirio. Levábame a tódolos sitios,  que naqueles tempos e naquelas circunstancias eran moi poucos. Presumía de ter unha nena que lle deixara tres anos antes a súa irmá da alma porque eran moi ben levadas e compartían todo o que tiñan e o que eran.

Eu ía feliz coa miña tía a calquera sitio. Cando me levaba á misa colocábame de pé no banco de diante dela para que vira o que facía  o señor cura revestido con roupas de colorines que dicía unhas palabras moi raras de espaldas á xente.

Mercedes Cachaza

Hoxe é o día que non entendo como unha criatura de tenra idade podía estar atenta naquela situación, pero era así porque na miña casa, había moita veneración cara ás cousas da Igrexa. Pois un bo día ía eu da man da miña tía por unha corredoira de lama en dirección á parroquia veciña porque o cura misaba en domingos alternos nunha e outra parroquia.
Aquel domingo tocáballe misar na parroquia do lado que dista aproximadamente três ou catro  quilómetros. Polo  camiño iamonos atopando con outras persoas que tamén facían o mesmo que nós.

Unha desas persoas que deixou unha pegada na miña alma infantil para todo a vida foi a mestra Dona Raquel que tamén  ía para a misa acompañada da súa criada Sara. 

Dona Raquel ademais de ser unha belísima persoa, levaba a profesión marcada a lume na súa alma. Poñía escola nunha casa en ruinas á que xa foran os meus avós e probablemente os meus bisavós. Contábanme os meus avós que o señor Mestre debía ter moito frío porque nos recreos acudía á casa contigua a quentarse ó carón do lume, mentres os nenos corrían o frío xogando á pilla  no curral de toxos que había entre a casa da escola e a casa dos veciños.

Ben, pois a escola que rexentaba Dona Raquel non se diferenciaba nada da que foran os meus avós. Aínda era máis vella. Non sei como non caeu algún neno para a corte por algún dos buratos que tiña o piso de madeira.

Pero ela era unha muller de vocación e atendía a medio cento de rapaces de diferentes idades e sexos  no piso desa casa vella que recibía a  calefacción das vacas que estaban debaixo igual que se do Portal de Belén se tratara.

En canto me viu Dona Raquel aquel día camiño da misa, pediulle á miña tía que me mandara á escola. Estou oíndo o seu diálogo que sería máis ou menos así: 

-¡Bos días Doña Raquel! ¿Que? Hoxe toca ir á misa a Coruxou, como o Sr cura leva tres parroquias... 
-¡Buenos días nos dé Dios! Si hoy toca ir, pero el próximo domingo vendrán ellos a la nuestra. 
E mirándome ós ollos díxolle á miña tía: -Y esta niña tan guapa y tan buena…¿Por qué no la manda a la escuela? 
-¡Ai, Doña Raquel! ¿Non ve que é moi pequeniña, aínda non fixo os catro anos? Ademais é moi mal comedora... ¿Non a ve? ¡Miña xoía..! Ademais vostede xa ten moitos nenos na escola e non podería atendela. Esperaremos a que cumpra os seis anos. A ver se para daquela medra algo máis... 
-No mujer, no se preocupe. Yo me cuido de la niña. Mándela mañana mismo. 
-Bueno Doña Raquel, se vostede o di…mandareina, pero vai chorar moito porque non quere separarse de min en ningún momento. Para min tamén vai supoñer moita dor, vela sufrir desde tan pequeniña… Pero se vostede mo aconsella, mandareiena mañá mesmo.

E dirixíndose a min díxome: ¿Queres ir con esta señora, é a Sra Mestra? Ten moitos nenos na súa escola. Eu agachadíña na súa saia refuxiábame ó seu carón porque separarme da miña tía era algo insoportable para min. Elas seguiron coa súa conversa e por fin ó día seguinte leváronme á escola. Había que poñer unha fila diante da porta nunha corredoira enlamada e ó pasar por diante de Doña Raquel dicir: ¡Buenos días tenga usted!

E se che preguntaba como te chamabas, debías contestar: “Mercedes Cachaza Platas, para servir a Dios y a Usted."

Así era como mandaban os cánones da época.

Doña Raquel co seu traxe de cadros de tonos castaños  e coas mans metidas unha dentro da outra manga do traxe, contemplaba como íamos subindo as escaleiras ata aula que se atopaba no primeiro piso. Nada máis empezar a subir as escaleiras que eran bastante empinadas, dun só tramo;  xa sufrín o primeiro contratempo: Os nenos maiores atropelábanme. Eu era tan pouca cousa que non  sabía como defenderme.

Naquel intre, interviu Sara, a criada da mestra. Colleume no colo e subiume en brazos. Eu enseguida me botei a chorar porque me faltaba a miña tía da alma.

Aquel mundo non era o meu.

Daquela volveu a intervir Sara e levoume á cociña que estaba na planta baixa. Era  un habitáculo de reducidas dimensións que tiña unha ventá pequena por onde entraba unha luz plomiza de dun día de inverno. O chan era de terra e tiña unha lareira nunha esquina onde había lume. Sara quentou un pouco leite nunha potiña pequna encima dos trébades e despois deumo para consolarme e para quentarme un pouco.

Estas experiencia repetíronse a miúdo porque a min rompíaseme a alma cada vez que tiña que alonxarme da miña tía, pero a vida esixía esa e outras moitas disciplinas.

Así foi como empecei a miña andadura pola escola. E nese momento foi cando o meu padriño empezou a dicirme:

- “Ven comigo, bonitiña. Ven ver como se fan os labores agrícolas. Ti has de ser mestra e non vas ter que traballar na terra,  pero  debes saber como tes que mandar."

E pouquiño a pouco –e con moito sufrimento-  fun preparando: unha carreira xeralista, outra con especialidades  e unha na especialidade para poder  traballar de mestra e conseguín exercer como tal máis de corenta anos e aínda é hoxe o día que sigo dando clases a nenos pobres de solemnidade.

A miña bisavoa materna tamén facía escola nocturna para os pobres porque polo día tiñan que axudar ás súas famílias e pola noite a facer contas e ditados a casa da miña bisavoa.

Eu tamén debo levar algo así  nos meus xenes.

Cada persoa ten a súa experiencia persoal da súa entrada na escola."