Lembranzas. Recuerdos. Por Erundina Souto

"Eu empecei a escola con seis anos. Tiña que camiñar medio kilómetro para ir e mesmo para voltar a miña casa. Acudía a escola cando me manbaban porque non podía ir tódolos días, tiña que axudar na casa coas vacas e coas ovellas. Recordo un día que estaba facendo os exercicios, en nese momento caeu unha zoca no chan e fixo un pouco de ruido. A mestra enfadouse e fíxome levantar, ir a un lado, sacar as zocas e deixalas alí. Tiven que estar sentada descalza. Daquela había que estudar o Catecismo de memoria. As miñas compañeiras e eu sempre nos esquecíamos, e a mestra castigábanos sen comer.

Cando fun máis maior tiña que traballar na casa. Carretar a auga para os animáis e para a casa. Había que ir ó río por ela e a traía nunha sella na cabeza. Ós 15 anos axudaba a muxir as vacas que daquela se muxían a man. Teño ido apañar a herba no medio do trigo e facíamos feixes para darlles ós animais. Tamén cando era tempo de apañar o trigo, segabámolo, recollíamolo e poñíamolo en feixes, despois viñan as máquinas a mallalo.

Eu padecín moito das amígdalas e poñíanme inxeccións de penincilina. Facía gárgaras con auga, sal e limón pero non me gustaba nadiña. De tan grandes que tiña as amígdalas, o médico pensou que tiña difteria, acordou que tiña que ir á farmacia e pedir o tratamento dela pero na botica confundíronse e déronme inxeccións para o tétano.

Cando tiñamos catarro e para prevenilo, íase á leira dos nabos, e collíase unha cabeza grande, quitábase todo o que tiña dentro, enchíase de zucre e con iso, tomábamos una cullerada tódolos días. Tamén se dicía que a flor do toxo era boa para o fígado e a visícula. Antes coas flores se facían infusións."

Lembranzas. Recuerdos. Por José Freire

José Freire, alumno del Programa Sénior A Coruña, nos cuenta cómo era la vida de antes; sus recuerdos y añoranzas. Texto relativo a las actividades que se realizan en torno a "La vida de antes".

"Fun pouco a escola. Tiña que traballar. Fun a escola de "Ferrado", non fun a escola pública. De pequeno pasei moitos traballos, éramos oito irmáns. Iba a coidar as vacas e tamén apañaba estrume para estrar as cortes das vacas. Ós 18 anos botéime ó trato do gando; comprar e vender vacas.

Traballei de canteiro; picábanse a pedras para facer as paredes das casas, labrábanse as madeiras para facer os tellados. Tamén fun ás segas. Levaba unha cuadrilla de xente de 5 homes e 6 mulleres, e necesariamente tiñan que ser parexas para o traballo; os homes segaban, e as mulleres ataban o trigo. Unha muller que iba na cuadrilla a maiores era a que amarraba o trigo de xefe. Tamén traballei de poceiro.

Cando se necesitaba un médico, había que buscalo. Chamábase D. Ángel Pasarín. Un día, quixen prender o motor dunha máquina de mallar e soltouse a manivela. Abrín a cabeza e quen me curou foi o Dr. Pasarín, primeiro cuns puntos e logo unha pomada. Foi suficiente.

A roupa que poñíamos era a que facía unha costureira que viña a casa. Era roupa de sair; ir a unha festa ou a un enterro. A outra roupa, a que non era de sair, arreglábama a miña nai, e cando rompía, remendábase.

Nas festas, se querías bailar cunha moza, tiñas que pedir baile. Se estaba bailando con outra parella, ó mellor non dicía que sí, ou non quería bailar contigo. Tamén íbase as casas das mozas, petábase na porta e estabas a falar alí con elas.

Nas festas, levábamos fochos e pachucos; unha presa de palla de centeo, apretábase ben toda xunta, amarrada prendía fume. Todo iso para andar polos camiños e os carreiros e chegar á festa".

Nuestros séniores en prensa

Los medios de comunicación se hacen eco de la reciente inaguración de curso de nuestros séniores.

15 de septiembre de 2014. Noticia recogida en La Opinión

16 de septiembre. Noticia recogida en Diario de Ferrol

¡¡Estamos de estreno!!

Nuestros séniores (a partir de ahora les llamaremos así) estrenan página Web. Este nuevo espacio estará destinado, principalmente, a alojar vídeos de todas las actividades de los séniores de A Coruña, de sus profesores así como de sus responsables, colaboradores y participantes del proyecto.

Susana Blanco, directora del Centro Asociado UNED A Coruña, habla en este vídeo, a modo de presentación del programa Sénior de A Coruña., y  el coordinador, Luis Ángel Rodríguez Patiño cuenta la experiencia de este proyecto, proyecto que gestó y desarrolló y del que es su máximo divulgador y defensor,  en este vídeo ¡No te los pierdas!

Alumnos sénior de la UNED de A Coruña

Lembranzas. Recuerdos. Por Luisa Jove

Luisa Jove, alumna sénior de la UNED A Coruña, nos cuenta a través de sus recuerdos, cómo era la vida antes.


Recuerdos de casa

"Mi madre era modista y me enseñó a coser. Mi hermana, Adela, lloraba, no quería coser y le pedía a mi madre que me mandase a mí. Fui a la escuela con el propósito de aprender. Mi profesor era de La Coruña y se llamaba D. Arturo. Mi padre, que era "zoqueiro", nos hacía zuecos a nosotros y para vender, medía con una "vara" dentro del calzado. Era muy bueno en esto y tenía mucho trabajo.

 

Cuando tenía once años, ayudaba en casa e iba a por agua. Llevaba la comida a mis hermanos; caldo y leche, ellos trabajaban la tierra. Por la tarde les llevaba carne con pan. En mi casa había "taberna", y allí se daban comidas. Teníamos que ir  lavar la ropa al río, y llevar un "molido" en la cabeza, y sobre él una "tina"; la plancha era de hierro y se calentaba con carbón."  Viví en casa de mis padres hasta que me casé.

Recuerdos de adolescencia y juventud

"Delante del bar de Arsenio se tocaba el acordeón y bailábamos. Éramos chicos y chicas con catorce años. Fue la primera vez que me puse medias; antes me ponía calcetines o medias de lana por encima de las rodillas. Cuando íbamos al baile, si no nos gustaba el novio, nos íbamos disimuladamente haciéndoles creer que íbamos a volver siempre con otra compañera."

Cómo se vivía el luto

"Antes, cuando se moría un niño, como fue el caso de mi hermano pequeño cuando tenía dos años, no nos poníamos de luto. La caja donde permanecía era blanca. Dentro del cementerio había un espacio para los niños que fallecían. El luto era así: cuando el que fallecía era el padre, los mayores lo vestian durante dos años, y cuando se trabata de hermanos o abuelos, un año. Los hombres, cuando se quedaban viudos, llebaban un botón negro en la solapa y una franja negra en un brazo. Si se trataba de una mujer, cuando enviudaba el luto, en un primer momento consistía en vestir ropa completamente negra, para más tarde, con el paso del tiempo, vestirse en lo que llamaban "alivio", cambiando el negro por grises y colores poco llamativos."

Inaugurado el curso 2014/2015

El jueves 11 de septiembre, tuvo lugar el acto de Inauguración de curso de la UNED Sénior A Coruña. En esta ocasión el lugar elegido fue Monfero y tal como nos relata Merceces Cachaza, alumna del Aula de Paderne: "la felicidad invadió el encuentro entre alumnos, profesores y miembros colaboradores del Programa". El alcalde de Monfero, la directora de la UNED A Coruña Susana Blanco, el profesor e historiador Felipe Senén López Gómez y Luis Angel Rodríguez Patiño, su coordinador, fueron los responsables de dar paso, de forma oficial, al curso que ya comienza.

Imágenes del acto de Inauguración de Curso 2014/2015

"Desde sempre, os séniors foron madrugadores. Neste caso tamén madrugaron para proceder á inauguración do curso 2014-15 na Uned Sénior de Xestoso, adscrita á UNED de A Coruña.

Nesta ocasión tocáballe ó Concello de Monfero na provincia de A Coruña correr coa organización; e fíxoo moi ben no pavillón deportivo do C.P.I. “Virxe da Cela", un lugar de encontro de nenos, adolescentes e séniors, moitos deles encadeados por lazos de sangue. Tamén estabamos alí algunhas persoas que noutrora exercemos alí mesmo a docencia por eso as vibracións eran para nós moi familiares e entrañabes.

Un lugar onde conflúen moitas enerxías positivas, e por eso nos encontramos moi cómodos arroupados polas autoridades académicas e políticas coordinadas polo propio coordinador da Uned Sénior de Xestoso, Luis Angel Rodríguez Patiño. Ademais do coordinador, interviñeron o alcalde da localidade Benjamin, a directora da UNED en A Coruña, Susana Blanco e o profesor Felipe Senén López Gómez.

O coordinador mostrouse moi orgulloso do alumnado tan peculiar que ten esta UNED Sénior, creada por inicitiva súa; que se ben é certo que lle dá moitos quebradeiros de cabeza, tamén é ben certo que as satisfaccións supéranos con creces. Por eso segue ó pé do canón loitando co mesmo entusasmo do primeiro día para seguir ampliando o radio de acción tanto no medio rural como no urbano.

Cedeulle a palabra ó alcade de Monfero quen nos deu unha lección sobre o comportamento neuronal do cerebro dos séniors e mostrouse contento por vernos dispostos a conservalo no mellor estado posible. Tampouco podía faltar a intervención do profesor de Histoira de Galícia da UNED Sénior de Xestoso, Felipe Senén López Gómez que aínda estaba entusiasmado pola recepción da “navalla de Manuel María” uns días antes.

A contInuación, tomou a palabra a directora da UNED que non está menos orgullosa da creación desta Univesidade Sénior neste momento no que ela está comezando xa o terceiro mandato como Directora desta institución académica en A Coruña: Unha experiencia piloto que xa leva seis anos en marcha e que pode ser unha semente que dea bos froitos tamén noutras provincias onde a UNED está implantada. Tamén acompañaba a diretora do C.P.I “Virxe da Cela” e as autoridades políticas dos concellos onde está presente a UNED Sénior de Xestoso. Todo un exemplar logro de coordinación entre todos.

Para ammeniza-la celebración, o Alumnado da clase de Música interpretou en primeiro lugar o himno da UNED de Xestoso, composto polo propio alumnado, seguido de tres actuacións musicais; que deron paso a un exquisito xantar de confraternidade servido por unha empresa do lugar.

Varias actuacións musicais a cargo do alumnado de Música puxeron o broche de ouro; quedando oficialmente inaugurado o curso 2014-15 que comezaremos no vindeiro mes de outubro. Ademais da inauguración, tivo lugar o reencontro despois das vacacións estivais e sentímonos todos moi felices de poder vernos e abrazarnos de novo.

Todo esto grazas á UNED Sénior de Xestoso. ¡Que non cansen as forzas de tódalas persoas que facemos posible esta original idea! ¡Por moitos anos!"

Texto: Mercedes Cachaza Platas

Alumna Aula: Paderne

Conoce todas las motivaciones para ser un sénior UNED A Coruña

¿Qué es UNED Sénior?

La UNED Sénior del Centro Asociado de A Coruña es un programa formativo que pretende favorecer el derecho a la educación de los mayores en el rural. Una oportunidad para seguir aprendiendo, para potenciar la capacidad de los mayores, en definitiva para poner en marcha en la Universidad lo que llama "Envejecimiento Activo".

La flexibilidad de su estructura académica, convive con la necesidad de presencialidad de sus alumnos. Es por esto que el resultado son propuestas dinámicas, activas y participativas. En definitva, son actividades pensadas, creadas y adaptadas a mayores del rural.

¿Qué aporta?

Un espacio universitario propio.

Un lugar de encuentro donde intercambiar conocimientos y experiencias.

Un itinerario flexible, adaptado a las necesidades de cada estudiante.

Una orientación personalizada.

Formación próxima a su lugar de residencia.

Acceso a las Tecnologías de la Información y Comunicación.

¿A quién va dirigido?

La UNED-Sénior se dirige a las personas mayores de 55 años, con independencia de la formación académica que posean, interesadas en enriquecer sus conocimientos.

¿Cuáles son sus principales objetivos?

Ofrecer formación en temáticas que interesan a las personas de más de 55 años, con el fin de mejorar su calidad de vida.
Proporcionar conocimientos, aprendizajes y estrategias para el desarrollo integral y la autonomía personal.
Favorecer la comunicación a través de las relaciones interpersonales y del encuentro intergeneracional.
Proporcionar todos aquellos elementos necesarios para un mejor conocimiento del entorno cultural. 

¿Cómo es su metodología de trabajo?

La UNED Sénior se imparte presencialmente, con sesiones que tienen lugar en los centros asociados de la UNED. La metodología se centra en las características específicas de la forma de aprender de los participantes, teniendo en cuenta los siguientes aspectos:

• La UNED Sénior asume que las personas no aprenden sólo a partir de la enseñanza, sino también de la experiencia.
• Los métodos educativos se apoyarán en el tejido dinamizador que ofrecen las potencialidades personales, a´si como en la experiencia personal y laboral de los participantes.
• En cada asignatura se identifican los centros de interés, teniendo en cuenta las motivaciones y necesidades de los participantes.
• Se fomentarán las actividades culturales. 

Organismos colaboradores de la UNED Sénior A Coruña

Ayuntamiento de Aranga
Ayuntamiento de Guitiriz
Ayuntamiento de Xermade
Ayuntamiento de Irixoa
Ayuntamiento de Paderne
Ayuntamiento de Monfero
Ayuntamiento de Rianxo
Consellería de Traballo e Benestar da Xunta de Galicia
Consello de Maiores de Paderne
Consello de Maiores de Labrada
Consello de Maiores de Xestoso-Cambás 

Más información de la UNED Sénior A Coruña aquí.

Especial homenaje de los sénior al poeta Manuel María, en el décimo aniversario de su fallecimiento

El próximo 8 de setiembre, la Asociación Xermolos y la Irmandade Manuel María, entregarán "la navaja de Manuel María" al profesor del Programa Sénior UNED A Coruña, Felipe Senén Gómez. Con ocasión del décimo aniversario del fallecimiento del poeta, tan querido en su tierra chairega, nuestros sénior han querido participar de una forma muy especial y rendir su sentido homenaje. Se ha editado una tarjeta donde en primer lugar aparece un dibujo de la persona del artista, hecho íntegramente por los alumnos sénior, y en segundo lugar, y anverso de la tarjeta, figura un texto redactado por la alumna Lourdes Pérez, habitual plumilla de las actividades que se programan durante el curso, y que se publican en esta bitácora.

Anverso de la tarjeta diseñada a tal efecto
para este homenaje por alumnos sénior

Reverso de la tarjeta, redactado por Lourdes Paz, alumna sénior

Recuerdos."La vida de antes"

"Tenía 7 años aproximadamente cuando fui a la escuela. Vestía un buzo de estopa y lana hecho en casa, lo llamaban "os bedus". 

La escuela era en un primer piso y en la parte de atrás de la casa, estaba el servicio. No había recreo como ahora. Volvíamos a casa a empujones. Teníamos 1ª, 2ª y 3ª cartilla y una enciclopedia para todos. Un libro titulado "Ingenuidades", que era de cuentos y que más tarde, prohibieron.

Mi primera profesora se llamaba Dña. Carmen, y más tarde llegó D. Alfredo. Me gustaba mucho la Geografía, y al comienzo de cada curso, repasábamos lo que ya sabíamos del anterior.

Mi primer traje fue con 10 ó 12 años. Me lo hizo una vecina que era modista. Mis primeros zapatos eran de goma, me los compraron en la feria, para ir a la fiesta. Se nos clavaban una especie de clavos de hierro en la goma y "pinchaban".  Antes no había la carretera de hoy día de Momán a Puentes.

Trabajé con 11 años en esta carretera, me pagaban 1 peseta la hora y la tarde, una peseta y 10 céntimos. Recuerdo cuando me pagaron 55 pesetas. Salí corriendo sin parar y en la puerta me encontré a mi madre, con su mandil. Le di el dinero y rompió a llorar. En ese mismo momento ella salía de casa para pedir el dinero prestado para pagar la contribución."

Alumno: César

Aula: Momán

Crónica del viaje a Béjar, vista por la alumna sénior Lourdes Pérez Freire

Alumna sénior: Lourdes Pérez Freire

Lourdes Pérez

"Un grupo de alumnos e alumnas da Uned Senior da Coruña, Aula de Xestoso, acompañados polo noso coordinador, D. Luís Ángel Rodríguez Patiño, fomos a Béjar, durante tres días, o 27, 28 e 29 de agosto. Foi unha viaxe curta, pero moi intensa, e ben aproveitada.

Saímos de Momán, o día 27, ás 8 da mañá. O autobús foi recollendo a xente polas distintas parroquias: Cambás, Xestoso, etc. Logo, seguindo por terras de Lugo, chegamos a Villafranca do Bierzo, onde paramos, brevemente, para visitala. Declarada conxunto histórico artístico, traslada ao visitante aos tempos dos señores feudais. É unha vila xacobea por excelencia, pois por aquí pasa o camiño de Santiago. Unha das súas igrexas garda unha porta única no mundo, a Porta do Perdón, de uso exclusivo en Anos Santos, para alcanzar a indulxencia plenaria. Fixemos un percorrido polas súas rúas, fixándonos nos edificios e aspectos máis importantes. Tamén tivemos a oportunidade de ver produtos agrícolas da zona que ofrecían os vendedores do mercado.

A continuación, dirixímonos a Astorga, onde fixemos outra pequena parada para observar, unha vez máis, a súa catedral gótica, que foi construída como ampliación da románica anterior. Incorpora características do gótico florido español, do renacemento, do barroco e do neoclasicismo.

Outro edificio emblemático é o Palacio dos Obispos, de Gaudí.

Despois de Astorga, Salamanca, en tempos, capital da cultura e do pensamento humanista. Aínda hoxe, a súa universidade é das máis importantes de España. Cada pedra de Salamanca rezuma arte e cultura. As súas catedrais, a casa das Conchas, a Praza Maior, etc., etc. Desta vez, nós visitamos a Casa Lis, un fermosísimo edificio modernista, que alberga un museo de Art Nouveau e Art Déco. Na súa orixe, foi un palacete privado, construído, a principios do século XX, por iniciativa dun industrial salmantino. Hoxendía, pertence ao Axuntamento de Salamanca.

Coa chegada a Béjar, onde pernoctamos, concluiu o noso primeiro día de viaxe.

O día 28, seguindo o curso do río Cuerpo de Hombre, visitamos un fermoso pobo, Montemayor del Río, elevado nun montículo, co seu castelo medieval no centro, dominando toda a paisaxe. Neste pobo, fúndense tres elementos: auga, pedra e bosque. Hai especies vexetais atlánticas xunto a outras amigas do calor. O castiñeiro é unha das árbores dominantes nos seus bosques. Antigamente, e aínda hoxe, había unha actividade moi importante de cestería a base de varas de castiñeiro, que mandaban a outras zonas de España, e tamén a Galicia. De feito, atopamos un señor que nos comentou que coñecía bastante a zona de Monforte e Ourense, de vir vender as súas cestas.

Seguidamente, dirixímonos a Baños de Montemayor, xa na provincia de Cáceres, polo tanto, Comunidade Autónoma de Extremadura. O mesmo que o anterior, foi unha zona importantísima de paso, entre as dúas mesetas, pola Vía da Prata. Nunha poboación que se chama Baños, a auga é a protagonista, con máis de dez fontes, as Termas Romanas, o Balneario, etc. Tamén esta vila foi e é moi importante pola cestería de castaño durante moitas xeracións.

Seguindo o noso camiño, e recorrendo parte da Serra de Béjar, pasamos cerca da Covatilla, espazo protexido, coa súa estación de esquí. Entramos na provincia de Ávila, pasando polo Barco de Ávila, conxunto histórico artístico, co seu castelo, o río Tormes, a ponte románica. A serra de Gredos ao fondo.

A continuación, polo porto de Tornavaca, outra vez en Extremadura, entramos no Valle do Jerte. Alí estaban as cerdeiras. Que inmensidade! Non é o mellor momento para velas, nin están floreadas nin teñen cereixas, pero aínda conservan as súas follas verdes. Plantadas en terrazas, con moito traballo para cultivalas, pois non se pode utilizar maquinaria, constitúen unha fonte de riqueza, non só para os habitantes destes pobos, senón tamén para os que podemos disfrutar do seu consumo.

Pasamos polos pobos de Tornavaca, Jerte (onde demos un paseo). Ao lonxe, A Garganta dos Infernos. Máis pobos: Cabezuela del Valle, Navaconejo, en dirección Plasencia. Aquí, observamos a súa fortaleza, o acueduto, a Praza Maior, o teatro Alcázar, etc. Plasencia foi fundada neste lugar por razóns de estratexia militar durante a Reconquista. Hoxe, dedícase maiormente ao sector servizos.

Un dos fermosísimos pobos que visitamos foi Candelario, situado a uns catro kílómetros de Béjar, nunha parte da ladeira da serra. É un pobo cunha arquitectura tradicional perfectamente conservada. As batipuertas para apartar a neve, as canles no laterais das rúas para correr a auga que baixa ao derreterse o xeo da montaña e que se aproveitaba tamén para as labores da matanza, as súas rúas empinadas, as balconadas das casas, etc., etc. Desta vez, tamén poidemos contemplar a casa onde veraneaba Unamuno.

E que dicir de Béjar. Unha cidade que recibiu o nome de a Mánchester de Castela, pola súa produción téxtil. Ao longo do río Cuerpo de Hombre, hai un gran número de fábricas, hoxe, abandonadas. Só unha está en funcionamento. Isto supuxo unha gran riqueza para esta zona. O mesmo que a súa decadencia trouxo consigo unha grave crise económica.

Béjar é unha cidade de gran valor patrimonial e arquitectónico a pesar do desorden urbanístico. O barrio xudeo, a praza Maior, a praza de España, as súas igrexas, a praza de touros, que é a máis antiga de España. A estatua do Home de Musgo fai alusión a unha festa que se celebra o Día de Corpus, e que simboliza a loita dos habitantes desde lugar contra os árabes, durante a Reconquista. A súa camuflaxe de musgo permitíalles pasar desapercibidos na estratexia de loita.

Despois da visita a Béjar, de noite e de día, moi satisfeitos, regresamos á casa, desandando o camiño, coas paradas establecidas para o descanso, e con ganas de facer outra viaxe, probablemente, a Almería e a Granada, segundo se nos comunicou".